Moncho está na porta da súa tenda, da súa taberniña e síntese feliz. Feliz de ter coñecido a Ana, feliz de terlle feito caso cando lle propuxo a idea de montar algo entre os dous, de probar sorte cun negocio, algo deles, ben en realidade é do banco, que ningún dos dous tiña un can e había que pedir un crédito, algo pequeno e familiar. Feliz de ter casado con ela e feliz de que houberan tido unha filla, a súa filliña, o seu ceo, a súa Alma, Almiña, que bonitiña que era, que tranquiliña, que só tiña uns meses pero parecía xa tan adulta tan sería, que todo o quería saber, que as veces tiña cara de querer contarlles algo, pero logo decatábase de que aínda non sabía falar e pechaba os beizos con forza como dicindo que había que aguantarse que xa o contaría cando aprendera, que non se ía esquecer.
Moncho mira a xente pasar, aos estudantes, ás mulleres que están dando un paseo, aos turistas, hoxe non lle entrou ninguén aínda na tenda, pero é cedo, son as cinco da tarde, e a súa xente, dende que abriu a taberna, veñen a partires das sete, sempre cheo ata as doce da noite, e pola mañá, que é cando fai as ventas na tenda, e ao medio día para tomalas tapas. Mira, xa están a abrir os do Iacobus… e de súpeto, esa muller que pasa… como se parece a Luca, pero que un montón, non é Luca? Non pode ser que anda polas Américas, pero… parécese tanto, non sabe que facer, será, non será… merda si que é, corre, e chámaa, Luca, Luca…
“Si?... Moncho, es ti? Moncho! Moncho! E ti por aquí? Cánto tempo! Moncho! Non sabes… non sabes canto…!”
“Luca, Luca, qué tal estás? Dáme un bico, veña.”
Abrázanse. Míranse pero xa con efecto desenfocado polas bágoas que arrasan os ollos dos dous. O cerebro non da creto, pero o corazón xa sabe, xa ten coñecemento e desbórdao ca alegría. Abrázanse.
A tenda é ampla, toda de pedra, por dentro parece unha desas casas antigas sen arranxar as paredes, como se fai agora cos pubs e os bares, é a moda, volveuse ás cousas sinxelas, vellas, e qué pode haber máis vello que a pedra sen arranxar? A Luca recórdalle a algún local no que ten estado, como As Crechas. E no fondo, tamén a pedra nu, está a parte da tasca. Como as tabernas das aldeas de antes, agora xa case que non quedan, nas que tanto tomabas un botellín ou un viño como mercabas azucre ou leite. O seu tío Manolo tiña unha alá na aldea. Lucía lembra como lle gustaba de pequena axudarlle á súa tía cas clientas nos días nos que non tiña clase, sobre todo ós sábados pola tarde que era cando viñan uns amigos da cidade, que botaban alí catro ou cinco horas e falaban e falaban cos seus tíos, xogaban ás cartas, e logo facían compra e sempre levaban unha bola de pan ben quentiña, que a traían acabada de facer ás nove da noite, co seu piruco, e logo che duraba case unha semana. Xa non hai pan dese. Eses amigos ás veces traían ós seus netos cos que xogaba a que ela era a tendeira e eles facían a compra, e logo un deles, o maior, que era moi rico casaba con ela e marchaban a vivir á cidade. Ese era o que lle gustaba a ela. Lembra que sempre quería comerse o piruco recendo a pan quente e que lle dicía se quería un anaco.
A tenda de Moncho ata tiña un fogar no que penduraba unha pota. O fogar no inverno acendíase todos os días e a pota, ben, estaba alí para adornar, non se usaba dende facía máis de 50 anos, que fora da aboa.
No lado do ultramarinos, penduraban do teito, en aparente desorde, chourizos, xamóns, lacóns, salchichóns, botelos, “lomos embuchados.” Estalactitas formadas pola suor de sangue dos porcos. E como non, estantes e máis estantes, expositores, cheos de queixos, marmelos, patés, conservas de mexillóns en aceite de oliva e de ameixas ao natural “Malveiras”, latas de ortigas e de algas “Lou” (e de ourizo), e mexillóns tigre ao baleiro, e empanadas, e toneis cheos de café en gran e de feixóns e garabanzos. Pementos do “piquillo” e espárragos. Ovos de casa. Grelos e pementos de Padrón (xa era o seu tempo). Latas con variedades coñecidas e descoñecidas de tes. E do outro lado, viños e máis viños, albariños, ribeiros, mencías, godellos… e como non licores, de herbas, branca, de mel, licor café, con cereixas, licor de oruxo… diríase que aquela era a casa dun larpeiro. Ata vendía pan de Cea.
Un entraba no local e chegábanlle todos eses cheiros de golpe, quedaba abraiado e logo dun momento de indecisión comezaba a deleitarse ca vista de cada un deses produtos e co seu cheiro propio. Serían, as dese local, degustacións ou tapas só de cheiros exquisitos e de ollares fabulosos?.
Logo un pasaba á taberna co seu fogar e as súas mesas de madeira e o recordo deixado atrás como un eco, unha pegada, resistía a marchar.
Aquel era outro mundo, igual de caótico pero distinto. Nas paredes podíanse mirar estantes cun par de radios antigas, ferros de vapor, lámpadas de carburo. Andeis cheos de libros que calquera podía ler segundo lle apetecese ou ben levar a casa, bookcrossing que lle chamaban o asunto: modernidade e tradición atopaban un oco nos recunchos das paredes do local de Moncho. E fotos de escenas do pasado, unha regata en Carril, un mariñeiro da armada inglesa sacándose unha foto cuns paisaniños, unha foto da festa dos Caneiros en Betanzos, imaxes de Santiago de fai 60 anos… Un non paraba de ir dun lado a outro e sempre atopaba algo que lle chamaba a atención: a xente que entraba por primeira vez, pasaba o rato ca cabeza xirada, mirando dun lado ó outro, abraiados, como curuxas indo de tapas e empoladas nun carballo. E tamén habían pezas antigas, como rodas de carros, xuntas de bois, forcadas, todas esas cousas vellas que daquela non tiñan máis valor que o que lles daba o seu uso, e que agora, nos nosos días son cousas “in”, son pezas de museo, mentras esquecemos con demasiada frecuencia o necesarias que eran esas cousas non fai tanto tempo e o traballo que daba telas e usalas. Algún instrumento, un par de requintas, dúas ou tres trompas, un punteiro que lle deixara un amigo, vellas pandeiretas completaban o mostrario.
Nun lado tiña un par de armarios entre recordos máis pequenos e fotos de amigos e xente coñecida do local, todos eles sempre con cara de ledicia, máis o Moncho cando aparecía, cun puntiño de morriña. Os armarios enchíanse de xerras de cervexa, botellas de licores decoradas, catadores de viño, reloxos vellos, un exemplar da “Teoría da física avanzada das partículas”, un par de pipas, unha máquina de facer pitillos…, a lista era inmensa.
E como non, unha bodega cunha boa selección de viños e cun refrixerador cheo a partes iguais de cervexa de importación e copas frías e de botellas de licor café…
O local de Moncho era polo tanto un local para os sentidos, a grande feira dos sentidos da rúa Azabachería.
Ese día Moncho prendera o fogar, que era abril pero levaba unha semana facendo un frío que un pensaba que quedaran atascados en xaneiro. Alí sentadiña cun café de pota nas mans estábase ben a gusto, daban ganas de non saír de alí na vida. Dende o seu recuncho ao carón do fogar observaba a Moncho atender a uns clientes. Apenas tivera en toda a tarde, pero non levaban unha hora falando e empezaron a chegar en grupos e nun suspiro tiña a tenda chea. Mellor así que ela aínda non asimilara tanta información, tanta cousa nova.
Cando saíra pola tarde a dar un paseo pola zona vella como fixera nos cinco días que levaba en Santiago, non pensaba en atopar a Ramón nin moito menos. Era algo que conscientemente estaba a deixar para máis adiante. “Agora non é o momento” e retrasaba a busca do seu vello amigo. Pero como son as cousas, ou o destino, nunca crera moito nel, ou se cadra o azar, dáballe igual se deus xogaba ou non os dados, e aquela tarde por fin se decidira a achegarse a San Pedro e indo de volta subiu dende a Porta do Camiño ata a praza de Cervantes e cando ía subindo entráronlle ganas de tomar un café e como estaba preto ou lle cadraba de camiño decidiu pasar polas Crechas. E alí, xusto antes de apartarse do Camiño para meterse na rúa de Sampaio de Antealtares, estaba Ramón.
Só facía unha hora que se atoparan, e xa sabía media vida do seu vello amigo. Que casara, que tivera unha nena, que collera o negocio este… Mira, xa rematou, agora parece que non ven ninguén máis.
Moncho achégase a ela cunha botella de licor café e unhas copas. Teñen moito que falar pero iso non quita que non poidan celebrar o reencontro do mellor xeito posible. El ten moitas cousas que contar pero tamén tenlle moito que preguntar.
O Principio da Indeterminación (V)
O Principio da Indeterminación (VII)
